Hướng dẫn: Giao dịch tiền mã hóa (crypto) cho người mới bắt đầu
Giới thiệu tổng quan về Bitcoin và giao dịch tiền mã hóa
Với khối lượng giao dịch 24 giờ đạt trung bình xấp xỉ $50 tỷ Mỹ trong năm nay, và thường vượt mức $100 tỷ Mỹ, thị trường tiền mã hóa đã và đang phát triển đáng kể. Hiện nay, các nhà giao dịch tiền mã hóa bao gồm cả nhà giao dịch cá nhân và nhà giao dịch tổ chức, cùng tài sản kỹ thuật số - dẫn đầu là Bitcoin (BTC) - được coi là lớp tài sản đầu tư thay thế.
Nếu mới bắt đầu tham gia thị trường tiền mã hóa, hướng dẫn này sẽ giới thiệu cho bạn những kiến thức cơ bản về giao dịch tiền mã hóa và giúp bạn định hướng nếu quyết định bắt đầu giao dịch tiền mã hóa.
Giới thiệu giao dịch: Mua thấp, bán cao
Về bản chất, giao dịch bao gồm việc mua và bán một tài sản nào đó với hi vọng sinh lời. Trong khi giao dịch ngày nay liên quan đến các công cụ (hợp đồng tương lai, quyền chọn, hoán đổi...) và chiến lược (phòng hộ, bán khống, giao dịch chênh lệch giá...) tương đối phức tạp, nguyên tắc cơ bản - mua thấp và bán cao vẫn áp dụng trong suốt quá trình giao dịch.
Mục tiêu chính của nhà giao dịch là mua một công cụ với giá nhất định và sau đó bán lại với giá cao hơn (gọi là giao dịch vị thế mua), thu lãi chênh lệch. Thứ tự giao dịch có thể thay đổi - như trường hợp của giao dịch vị thế bán, trong đó nhà giao dịch cố gắng bán cao trước và sau đó mua thấp - nhưng vẫn cùng chung mục tiêu.
Điều này về lý thuyết nghe có vẻ đơn giản, nhưng trên thực tế, nó liên quan đến việc định giá giá thị trường của công cụ và xem xét liệu công cụ trên có được định giá quá thấp hay quá cao tại bất kỳ thời điểm nào hay không. Sau cùng, bạn chỉ có thể bán công cụ với giá cao hơn nếu có ai đó tin rằng nó đáng giá hơn và sẵn lòng trả tiền cho công cụ đó.
Định giá và xem xét giá trị là những chủ đề hấp dẫn để thảo luận sâu và nằm ngoài phạm vi của hướng dẫn này. Tuy nhiên, nếu bạn muốn tìm hiểu sâu hơn về một chủ đề cụ thể, vui lòng kiểm tra các tài liệu tham khảo dưới đây để đọc thêm:
Lãi & lỗ được ghi nhận và chưa thực hiện
Tham gia giao dịch - dù là vị thế mua hay bán - cũng được coi là mở một vị thế, và đôi khi thật thú vị khi thấy vị thế của bạn sinh lời khi thị trường đi theo quỹ đạo bạn mong muốn. Tuy nhiên, bất kỳ lãi nào bạn thấy so với vị thế của bạn đều là "chưa thực hiện/nhận" (còn được gọi là "lợi nhuận trên giấy") cho đến khi bạn thực sự thoát khỏi vị thế đó. Thoát khỏi vị thế có nghĩa là bán công cụ bạn đang nắm giữ (đối với giao dịch vị thế mua) hoặc mua lại công cụ (đối với giao dịch vị thế bán).
Ví dụ, nếu bạn mua 1 BTC với giá $5.000 vào thời điểm suy thoái thị trường vào tháng 3 năm 2020, với hy vọng giá trị của BTC sẽ tăng trong tương lai, bạn đã thực hiện giao dịch vị thế mua. Nếu bạn vẫn đang nắm giữ đồng coin đó, hiện giá trị của nó khoảng $18.250, bạn có lãi chưa thực hiện là $13.250 (tức là $18.250 - $5.000).
Tuy nhiên, nếu giá của Bitcoin giảm xuống $17.000 trong giờ tiếp theo, lãi tiềm năng của bạn cũng sẽ giảm còn $12.000. Ví dụ này cho thấy lãi thực nhận của bạn chỉ được thực hiện khi bạn bán đồng coin đó và thoát khỏi vị thế mua của mình. Cho đến khi đó, bạn chỉ có thể nhìn vào lãi tiềm năng, hoặc còn gọi là lãi chưa thực hiện.
Tương tự, biến động giá không thuận lợi dẫn đến "lỗ trên giấy" cũng chỉ được thực hiện khi bạn thoát khỏi vị thế. Trong cả hai trường hợp, với vai trò là nhà giao dịch, điều quan trọng là phải hiểu rõ sự khác biệt giữa lãi chưa thực hiện và lãi được ghi nhận, hoặc P&L. Lãi và lỗ chỉ thực sự phát sinh khi chúng được ghi nhận.
Giao dịch hay đầu tư
Giao dịch và đầu tư là hai hoạt động khác nhau, ngay cả khi mục tiêu của chúng có phần tương đồng. Cả nhà đầu tư và người giao dịch đều đang tìm kiếm lợi nhuận nhưng có tư duy, chiến lược và cam kết hoàn toàn khác nhau.
Khi bạn đầu tư vào một tài sản bất kỳ, chẳng hạn như BTC, thì bạn đang mua vào ý tưởng và thậm chí là văn hóa đằng sau đồng đó. Bạn có thể cam kết giữ vị thế của mình - hoặc "HODL" BTC của bạn - trong nhiều năm, thậm chí là hàng thập kỷ. Ngược lại, khi chỉ đơn giản là giao dịch BTC, bạn không cam kết giữ vị thế và chỉ quan tâm đến giá thị trường ngắn hạn cũng như các sự kiện tác động đến giá đồng coin trên.
Mặc dù không có thời gian cụ thể để phân biệt giao dịch và đầu tư, nhà giao dịch thường hoạt động tích cực trong khung thời gian cụ thể, ngắn hạn. Ví dụ, những nhà giao dịch trong ngày giữ vị thế của mình trong vài giờ mỗi ngày, nhưng những nhà giao dịch lướt sóng (một phần trong số những người giao dịch trong ngày) có thể vào và thoát khỏi vị thế chỉ trong vài phút, nếu không phải là vài giây.
Sự lựa chọn giữa giao dịch và đầu tư phụ thuộc vào mục tiêu tài chính cá nhân của bạn và sự định giá về giá cả, giá trị cùng triển vọng của công cụ giao dịch mà bạn chọn, cả trong ngắn hạn và dài hạn.
Hiểu về thị trường tiền mã hóa
Mặc dù giao dịch không nhất thiết phải cần đến thị trường, nhưng việc có một thị trường lại mang đến nhiều lợi ích đáng kể. Về mặt lý thuyết, bạn có thể giao dịch bất cứ thứ gì bằng cách đơn giản là mua trực tiếp từ người bán và bán cho người khác (chẳng hạn từ người hàng xóm của bạn rồi sau đó bán cho người bạn biết), tuy nhiên, trường hợp này không thể nhân rộng.
Các sàn giao dịch tiền mã hóa có nhiều lợi ích, nhưng chính yếu là khả năng cung cấp thanh khoản, điều đó có nghĩa là nhà giao dịch có thể nhanh chóng hoàn tất đồng thời nhiều giao dịch trong vài phút mà không cần tìm kiếm hoặc chờ đợi người mua và người bán. Thanh khoản thị trường là thuật ngữ chỉ khả năng bạn có thể dễ dàng và nhanh chóng mua hoặc bán một tài sản trên thị trường, mà không gây ảnh hưởng đáng kể đến giá thị trường của tài sản đó.
Nhìn chung, tài sản có thanh khoản cao là thứ mà nhiều người quan tâm khi giao dịch - nghĩa là tài sản đó có khối lượng giao dịch cao và giá của tài sản không biến động đáng kể giữa các giao dịch. Các sàn giao dịch như OKX tập hợp nhu cầu đối với một loại tài sản nhất định, tập trung ở một nơi để người mua và người bán có thể kết nối với nhau dễ dàng và nhanh chóng hơn.
Do nhu cầu thanh khoản, chỉ số giá đáng tin cậy, giao dịch an toàn và những tính năng khác, gần như tất cả giao dịch tiền mã hóa ngày nay được thực hiện trên các sàn giao dịch chuyên dụng như OKX hoặc thông qua nhà môi giới chuyên biệt.
Với OKX, ví dụ, bạn có thể mua hoặc bán BTC và một loạt các loại tiền mã hóa khác, được hỗ trợ gần như ngay lập tức,24/7, với khoản phí giao dịch rất nhỏ cho mỗi giao dịch.
Giao ngay hay phái sinh
Các thị trường tiền mã hóa phần lớn có phương thức hoạt động tương tự như thị trường truyền thống và được chia thành hai loại là giao ngay và phái sinh. Thị trường giao ngay là nơi bạn có thể mua hoặc bán tiền mã hóa ngay lập tức và nhận được đồng coin/token thực sự mà bạn đang giao dịch. Thị trường phái sinh chuyên về các hợp đồng - chẳng hạn như hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn và hợp đồng hoán đổi - theo dõi hoặc thu được, giá trị từ một loại tiền mã hóa cơ sở. Các giao dịch liên quan đến hợp đồng phái sinh không phải lúc nào cũng gửi đến nhà giao dịch đồng coin/token thực sự.
Về bản chất, phái sinh là sản phẩm giao dịch phức tạp hơn và thường liên quan đến rủi ro cao hơn so với giao dịch giao ngay. Trong khi hướng dẫn này sẽ tập trung chủ yếu vào thông tin cơ bản đối với giao dịch giao ngay, hầu hết các nguyên tắc tổng quát cũng áp dụng cho giao dịch phái sinh. Bạn có thể tham khảo hướng dẫn của chúng tôi về phái sinh tiền mã hóa để tìm hiểu thêm về từng loại sản phẩm và cách chúng hoạt động.
Các cặp giao dịch
Thị trường tiền mã hóa , giống như thị trường truyền thống, có nhiều cặp được niêm yết để giao dịch (mỗi cặp đại diện cho một thị trường), được biểu thị bằng sự kết hợp của các mã tài sản như BTC/USDT, ETH/BTC hoặc LTC/BTC. Mỗi cặp thị trường phù hợp bao gồm hai loại tiền tệ. Những cặp này không phải lúc nào cũng là crypto, bởi một số sàn hỗ trợ các cặp giao dịch liên quan đến tiền tệ Fiat - nghĩa là giao dịch diễn ra giữa một loại crypto và một loại tiền Fiat, hay còn gọi là tiền được phát hành bởi chính phủ - như BTC/USD, BTC/EUR hoặc BTC/GBP. Những cặp tiền tệ này phản ánh việc báo giá hoặc tỷ giá hối đoái. Loại tiền đầu tiên trong cặp giao dịch là đồng "cơ sở", và loại tiền thứ hai là đồng "định giá".
Giá của tiền mã hóa thường được phản ánh thông qua các cặp giao dịch, đặc biệt là trên các sàn giao dịch. Ví dụ, một cặp BTC/USDT giao dịch ở mức 18.250 USDT có nghĩa là 1 BTC bằng 18.250 USDT, hoặc xấp xỉ $18.250. Tương tự, ETH/BTC ở mức 0,03 có nghĩa là 1 ETH bằng 0,03 BTC, hoặc khoảng $550 tại thời điểm viết bài.
Định giá bằng tiền mã hóa
Như đã đề cập ở trên, các cặp giao dịch bao gồm tiền tệ cơ sở và tiền tệ định giá. Trong khi tiền tệ cơ sở có thể là bất kỳ loại tiền mã hóa nào được liệt kê trên sàn giao dịch, thì tiền tệ định giá thường bị giới hạn hơn.
Trong không gian tiền mã hóa, BTC là đồng tiền dẫn đầu và cũng là tiền tệ định giá phổ biến trong các cặp giao dịch dựa trên tiền mã hóa. Stablecoin Tether (USDT) và đồng altcoin hàng đầu Ether (ETH) cũng là các loại tiền tệ định giá phổ biến. OKX có đồng token riêng trên nền tảng của mình là OKB, cũng được sử dụng như loại tiền mã hóa định giá trên sàn giao dịch.
Định giá bằng tiền pháp định (Fiat)
So với các cặp giao dịch đình giá bằng crypto, các cặp giao dịch dựa trên tiền Fiat thường dễ hiểu hơn đối với nhà giao dịch nhằm điều chỉnh tài khoản của họ bằng các đơn vị tiền tệ Fiat tương ứng. Ví dụ, một nhà giao dịch bằng USD có thể muốn giao dịch BTC/USD hoặc các cặp tương đương để xem giá của BTC được định giá so với USD.
Tuy nhiên, hầu hết các sàn giao dịch crypto (bao gồm cả OKX) sử dụng stablecoin thay vì tiền tệ Fiat thực sự để đại diện cho các cặp giao dịch dựa trên tiền Fiat. USDT là stablecoin được gắn liền với đồng USD phổ biến nhất trên thị trường, nhưng ngoài ra còn có nhiều loại stablecoin khác như TrueUSD (TUSD), USD Coin (USDC), USDK và các loại khác.
Lựa chọn cặp giao dịch
Cả các cặp giao dịch dựa trên crypto và Fiat đều có nhược điểm và ưu điểm riêng, và sự lựa chọn của bạn phụ thuộc vào mục tiêu cũng như định hướng giao dịch của bản thân.
Ví dụ, nhà giao dịch muốn duy trì và có thể tăng lượng BTC sở hữu của mình (bất kể giá của Bitcoin theo đồng Fiat thay đổi như thế nào) sẽ ưa chuộng các cặp giao dịch dựa trên BTC. Tuy nhiên, những người giao dịch cuối cùng với mục tiêu lãi từ tiền tệ Fiat và muốn lãi của họ không bị thay đổi do biến động giá của tiền tệ định giá sẽ chọn các cặp giao dịch dựa trên tiền tệ Fiat.
Hiểu về giá và hoạt động thị trường
Chúng ta đã tìm hiểu về các cặp giao dịch và định giá, giờ hãy thảo luận về cách những báo giá này - mà theo lý thuyết là giá thị trường - được hình thành.
Nếu cặp BTC/USDT được báo giá là 18.000 USDT, điều đó có nghĩa là giá thị trường cho 1 BTC là 18.000 USDT. Tuy nhiên, trên thực tế - đặc biệt là với thị trường crypto có tính biến động cao - giá của 1 BTC được mô tả quá đơn giản, vì giá được báo giá chính xác có thể thay đổi và không nhất thiết áp dụng cả hai chiều (bạn không thể luôn mua và bán với cùng mức giá).
Con số này (18.000 USDT) chỉ là giá cuối cùng mà một giao dịch, dù là nhỏ nhất, đã được thực hiện trên thị trường. Mặc dù điều đó có làm nó trở thành giá thị trường, nhưng có rất ít khả năng bạn thực sự nhận được mức giá đó trên thị trường cho lệnh mua hoặc bán của mình.
Thay vào đó, các báo giá thực tế có sẵn trên thị trường được đại diện bởi "ask" (giá bán/giá chào bán) và "bid" (giá mua/giá chào mua), trong đó "ask" là lệnh bán (tức là tôi muốn bán BTC với một mức giá cụ thể) và "bid" là lệnh mua (tức là tôi muốn mua BTC với một mức giá cụ thể).
Giá bán và giá mua, maker và taker
Như đã thảo luận ở trên, có sự khác biệt giữa giá giao dịch gần nhất và giá thị trường thực tế. Giá thị trường thực tế phụ thuộc vào các yếu tố khác nhau như chênh lệch giữa giá bán và giá mua và độ sâu của chúng.
Nói một cách đơn giản, giá chào bán là lệnh bán và giá chào mua là lệnh mua hiện đang được niêm yết trên một sàn giao dịch nhất định (ví dụ như trên OKX). Mỗi lệnh bán và mua bao gồm một mức giá và số lượng coin. Ví dụ, một lệnh bán có thể yêu cầu mua 0,5 BTC với giá $18.000 mỗi BTC - điều này có nghĩa là tổng giá đặt lệnh sẽ là $18.000 x 0,5 BTC = $9.000. Tương tự, một lệnh mua có thể là 0,25 BTC với giá $17.500 mỗi BTC, điều này có nghĩa là người đặt lệnh đang muốn mua 0,25 BTC với giá $4.375 (tức là tổng giá đặt lệnh sẽ là $17.500 x 0,25 BTC = $4.375).
Cả lệnh bán và lệnh mua đều có sẵn để thực hiện hoặc khớp bởi bất kỳ ai trên sàn giao dịch (trừ khi lệnh bán hoặc lệnh mua bị hủy bởi người giao dịch trước khi khớp lệnh). Tuy nhiên, trong cả hai trường hợp, bạn không cần phải khớp đầy đủ số lượng lệnh bán hoặc mua. Bạn có thể chọn bất kỳ số lượng nào ít hơn và lên đến số lượng được niêm yết. Nhìn vào các ví dụ lệnh bán và lệnh mua ở trên, điều đó có nghĩa là bạn sẽ có khoảng từ 0,001 BTC (số lượng BTC giao dịch tối thiểu trên OKX) đến 0,5 BTC cho ví dụ về lệnh bán và từ 0,001 BTC đến 0,25 BTC cho ví dụ về lệnh mua.
Khi giao dịch trên bất kỳ thị trường nào, bạn có hai lựa chọn. Bạn có thể "khớp lệnh" hoặc "thực hiện" bất kỳ lệnh mua hoặc bán nào hiện có (như đã được giải thích ở trên) hoặc "tạo ra" yêu cầu mua hoặc đề nghị bán của riêng mình. Khi làm như vậy, bạn cũng chọn trở thành "maker" hoặc "taker," và lệnh của bạn sẽ chịu các khoản phí khác nhau trong mỗi trường hợp. Maker được khuyến khích với các khoản phí thấp hơn, vì họ đóng góp thanh khoản vào thị trường bằng cách tích cực đề xuất giao dịch, trong khi taker phải trả khoản phí cao hơn một chút vì họ loại bỏ thanh khoản bằng cách thực hiện lệnh và tiêu thụ các lệnh hiện có (tức là những lệnh được đề xuất bởi maker).
Ví dụ, nếu bạn xem thị trường BTC/USDT trên OKX và thấy rằng giá chào bán thấp nhất là 18.050 USDT và giá chào mua cao nhất là 17.800 USDT, điều đó có nghĩa là giá thấp nhất mà bất kỳ ai trên OKX sẵn sàng bán 1 BTC tại thời điểm đó là 18.050 USDT và giá cao nhất mà bất kỳ ai sẵn sàng mua 1 BTC là 17.800 USDT. Bạn có thể chọn thực hiện một trong những lệnh này hoặc tạo ra lệnh của riêng bạn.
Giả sử bạn chọn tạo lệnh bán cho riêng mình: Bạn sẵn sàng bán BTC của mình (bất kỳ số lượng nào) với giá 17.000 USDT mỗi BTC. Trong trường hợp này, lệnh bán của bạn sẽ được hiển thị trên thị trường là lệnh bán hàng đầu, vì nó thấp hơn cả lệnh bán trước đó (yêu cầu bán mỗi BTC với giá 17.050 USDT).
Miễn là không ai đang bán BTC với mức giá thấp hơn của bạn (17.000 USDT mỗi BTC), lệnh bán của bạn sẽ là lệnh đầu tiên được khớp trên thị trường.
Với cách thức hoạt động của thị trường tự do, người mua và người bán có thể đưa ra mức giá mong muốn, dù cao hay thấp - thị trường tự động cân bằng thông qua việc chọn lựa những lệnh bán với giá thấp nhất (tức là người bán đưa ra lệnh với giá thấp nhất) và những lệnh mua với giá cao nhất (tức là người mua đưa ra lệnh với giá cao nhất), vì chúng đại diện cho những mức giá lý tưởng nhất.
Độ sâu thị trường và spread
Mặc dù quan trọng đối với hoạt động thị trường, lệnh bán và mua không phản ánh toàn bộ bức tranh toàn cảnh. Như đã đề cập ở trên, lệnh bán hoặc mua có thể là với bất kỳ số lượng nào, thậm chí có thể chỉ 0,001 BTC (tương đương khoảng 18 USD tại thời điểm viết bài).
Nếu ai đó muốn bán chỉ 0,001 BTC, và giả sử lệnh bán này đứng đầu thị trường (vì đưa ra giá thấp nhất cho mỗi 1 BTC vào thời điểm đó), sau đó nếu bạn cố gắng mua nhiều hơn 0,001 BTC, bạn sẽ tự động khớplệnh bán hàng đầu; tuy nhiên, số lượng lệnh còn lại của bạn (trên 0,001 BTC) sẽ nằm trong hàng đợi để khớp lệnh bán tốt nhất kế tiếp, cho đến khi lệnh của bạn hoàn thành.
Lưu ý: Sẽ luôn có sự chênh lệch giá giữa giá bán thấp nhất và giá mua cao nhất - như chúng ta đã thấy trong ví dụ trên, với giá bán thấp nhất là 17.000 USDT và giá mua cao nhất là 17.800 USDT. Sự chênh lệch giá này được gọi là spread thị trường hay giữa giá mua và giá bán. Nếu không có spread, các market maker sẽ không có động lực để cung cấp thanh khoản bằng cách tạo lệnh bán hoặc mua, vì họ cũng muốn mua thấp và bán cao. Tuy nhiên, trên các thị trường có tính thanh khoản cao, spread rất thấp - nghĩa là có sự khác biệt nhỏ giữa giá mua và giá bán - trong khi các thị trường có tính thanh khoản thấp thường có spread cao hơn.
Sau khi hiểu về spread giữa giá mua và giá bán, hãy tưởng tượng nếu hầu hết các lệnh bán hoặc mua trên thị trường được đặt với số lượng rất nhỏ, giả sử là khoảng 0,002 BTC mỗi lệnh. Dù lệnh bán và mua được sắp xếp theo thứ tự tăng dần hay giảm dần, giá mua hoặc bán của bạn trở dần nên kém hấp dẫn hơn trên cả hai cột lệnh bán và lệnh mua, vì spread giữa bid và ask quá lớn.
Hình ảnh trên đây cho thấy giao diện cơ bản của sàn giao dịch BTC/USDT trên OKX. Các mũi tên màu xanh chỉ vào phần sổ lệnh, trong đó các lệnh bán được đánh dấu màu đỏ và các lệnh mua được đánh dấu màu xanh. Lưu ý là giá lệnh bán thấp nhất là 17.920,9 USDT cho mỗi BTC trong khi giá lệnh bán cao nhất hiển thị (vẫn còn nhiều hơn những gì được hiển thị ở đây) là 17.927,0 USDT cho mỗi BTC - chênh lệch khoảng 6 USDT.
Tương tự, trong khi giá lệnh mua cao nhất là 17.920,8 USDT cho mỗi BTC và giá lệnh mua thấp nhất hiển thị là 17.916,6 USDT cho mỗi BTC, tổng cộng kích thước của những lệnh mua này không thể đạt đến 0,5 BTC. Điều này có nghĩa là một người bán có 0,5 BTC hoặc nhiều hơn sẽ phải khớp tất cả các lệnh mua này và nhiều hơn nữa, nhưng giá mà người bán đó nhận được cho BTC của họ sẽ giảm khi số lệnh trên cột lệnh bán được khớp dần.
Trở lại ví dụ trước đó với các lệnh nhỏ (0,002 BTC mỗi lệnh), nếu bạn muốn bán 1 BTC trên thị trường như vậy, bạn sẽ phải thông qua 500 lệnh mua (mỗi lệnh 0,002 BTC) với các mức giá đã được định trước khác nhau trước khi lệnh của bạn khớp hoàn toàn. Điều này tất yếu sẽ dẫn đến giá lệnh cuối cùng của bạn không “hấp dẫn” như giá tốt nhất trên thị trường khi bạn tạo lệnh bán, vì spread (hoặc chênh lệch giá) trên 500 lệnh mua này khá lớn.
Đây là một ví dụ đơn giản về những gì xảy ra trên thị trường không có đủ độ sâu. Độ sâu thị trường là đánh giá về khả năng của thị trường để xử lý các lệnh lớn mà không có sự thay đổi đáng kể về spread giữa lệnh mua và lệnh bán.
Hiểu rõ về những khái niệm này rất quan trọng để thực hiện các chiến lược giao dịch và hoàn thành các lệnh của bạn với giá mong muốn.
OKX, một trong những sàn giao dịch tiền mã hóa lớn nhất thế giới về khối lượng giao dịch, có tính thanh khoản và độ sâu thị trường hàng đầu trong ngành - do đó, có spread rất nhỏ, dẫn đến giá giao dịch hấp dẫn, ngay cả đối với các lệnh lớn.
Sổ lệnh
Trên mọi sàn giao dịch, tất cả các lệnh mua và bán đang hoạt động trên thị trường được liệt kê trong sổ lệnh, được cập nhật trực tiếp và phản ánh độ sâu thị trường cũng như tính thanh khoản. Sổ lệnh cũng đi kèm với biểu đồ lịch sử giao dịch, liệt kê những giao dịch được thực hiện thành công gần đây nhất.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng các lệnh mua và bán xuất hiện trên sổ lệnh đều có thể bị thu hồi bởi các nhà giao dịch đã đăng chúng, và chúng không được đảm bảo cho đến khi thực sự được khớp.
OKX cho phép người dùng tùy chỉnh hiển thị sổ lệnh bằng cách nhóm các lệnh trong một khoảng giá cụ thể tính theo đồng tiền định giá.
Các loại lệnh giao dịch và cách sử dụng chúng
Sau khi đã đề cập đến nhiều khái niệm chính ở trên, chúng ta có thể tập trung vào việc đưa lệnh giao dịch vào thị trường. Mỗi lần muốn thực hiện một giao dịch, bạn phải đăng một lệnh trên thị trường. Một lần nữa, bạn có thể chọn giữa việc sử dụng các lệnh mua và bán hiện có hoặc tự tạo lệnh của riêng mình.
Tùy thuộc vào mục tiêu và chiến lược giao dịch, bạn có thể sử dụng nhiều loại lệnh giao dịch khác nhau có sẵn trên sàn giao dịch như OKX. Trong hướng dẫn này, chúng ta sẽ xem qua những loại lệnh phổ biến nhất và ý nghĩa của chúng đối với nhà giao dịch.
Lệnh giới hạn
Lệnh giới hạn là loại lệnh giao dịch phổ biến nhất và phù hợp cho cả nhà giao dịch mới và có kinh nghiệm. Lệnh giới hạn cho phép bạn xác định một giới hạn giá cụ thể cho lệnh mua hoặc bán của mình và thị trường sẽ chỉ khớp giới hạn đó với báo giá chính xác của bạn hoặc tốt hơn.
Ví dụ, nếu bạn đặt một lệnh giới hạn mua 1 BTC với giá 17.123 USD, thì lệnh này sẽ chỉ khớp nếu thị trường có người bán yêu cầu giá 17.123 USD hoặc thấp hơn cho 1 BTC. Tương tự, một lệnh giới hạn bán với cùng chi tiết sẽ chỉ khớp khi thị trường có người mua sẵn sàng trả 17.123 USD hoặc cao hơn cho 1 BTC của bạn.
OKX cũng cung cấp tuỳ chỉnh lệnh giới hạn tiên tiến hơn, đúng với tên gọi là "Lệnh giới hạn nâng cao", cho phép bạn xác định các tham số hoặc điều kiện tiếp theo, bao gồm “Chỉ đăng (Post Only)”, “Khớp toàn bộ hoặc Huỷ (Fill or Kill, FOK)” và “Khớp ngay hoặc Huỷ (Immediate or Cancel, IOC)”.
Các điều kiện bổ sung này giúp các nhà giao dịch có nhiều sự kiểm soát hơn khi triển khai một số chiến lược cụ thể, cho phép họ chỉ đăng lệnh khi đang ở vai trò market maker (không phải taker), đảm bảo lệnh khớp hoàn toàn hoặc bị hủy bỏ hoàn toàn (thay vì thực hiện một phần), hoặc được thực hiện ngay lập tức hoặc hủy bỏ (thay vì đợi taker).
Với khả năng đặt giới hạn tối thiểu trong ngưỡng chấp nhận được của nhà giao dịch và đơn giản là đưa ra lời đề nghị "nhận hoặc từ chối", lệnh giới hạn dễ quản lý và cho phép tính toán lãi/lỗ đơn giản hơn.
Lệnh thị trường
Trong khi lệnh giới hạn cho phép người giao dịch đặt giá riêng của mình, ngay cả khi điều đó có nghĩa là phải chờ đợi lệnh khớp, lệnh thị trường được thực hiện ngay lập tức với bất kỳ tỷ giá nào thị trường sẵn sàng cung cấp.
Ví dụ, nếu bạn muốn bán 1 BTC với một lệnh thị trường, sàn giao dịch sẽ thực hiện lệnh của bạn ngay lập tức với giá tốt nhất có sẵn.
Lệnh thị trường hi sinh khả năng kiểm soát cụ thể về giá để có thực hiện lệnh ngay lập tức và được ưa chuộng bởi những nhà giao dịch đang tìm kiếm giao dịch tức thời, bất kể độ lệch giá.
Lưu ý quan trọng là giao dịch với lệnh thị trường rất ít có khả năng sinh lời trong khoảng thời gian ngắn do spread giữa giá mua và giá bán. Nếu tiếp tục mua bán với giá thị trường, thì thực tế là bạn đang mua ở mức giá cao và bán ở mức giá thấp, từ đó phát sinh thua lỗ.
Lệnh dừng
Lệnh dừng, là một loại lệnh tiên tiến cho phép người giao dịch xác định các điều kiện, chẳng hạn như "Giá kích hoạt" và "Giá lệnh", khi đáp ứng đủ điều kiện, lệnh mua hoặc bán sẽ được đăng tự động trên thị trường. OKX hỗ trợ hai loại lệnh dừng, đó là lệnh dừng "Có điều kiện" và lệnh dừng "Hủy bỏ một trong hai" - hoặc OCO (One-Cancels-the-Other).
Mặc dù lệnh dừng có thể phức tạp đối với người mới bắt đầu, chúng rất hữu ích và hợp lý một khi bạn đã nắm vững cách hoạt động.
Ví dụ, khi đăng một lệnh dừng có điều kiện, bạn bắt đầu bằng cách xác định giá kích hoạt. Đúng với tên gọi, giá kích hoạt là ngưỡng giá kích hoạt lệnh của bạn. Tuy nhiên, giá kích hoạt không phải là giá mà lệnh của bạn sẽ được khớp. Để thực hiện điều này, bạn sẽ cần xác định thông số thứ hai, giá lệnh, đây là giá thực tế mà lệnh mua hoặc bán của bạn sẽ được đăng. Ngoài ra, để đảm bảo lệnh được khớp ngay lập tức, bạn cũng có thể lựa chọn khớp lệnh của mình với bất kỳ giá thị trường nào khi đáp ứng đủ điều kiện kích hoạt giá.
Mỗi lệnh dừng OCO hoạt động theo cùng một cách nhưng với hai bộ điều kiện (hai điều kiện giá kích hoạt và giá lệnh) thay vì chỉ một. Loại lệnh này hữu ích nếu bạn muốn đặt các lệnh trong cả hai điều kiện tăng và giảm của thị trường.
Ví dụ, nếu Bitcoin đang giao dịch ở mức $18.000 và chiến lược giao dịch của bạn bao gồm việc bán 1 BTC ở mức $19.000 trong trường hợp có đợt tăng, hoặc bán nó ở mức $17.500 trong trường hợp có đợt giảm, bạn có thể sử dụng lệnh dừng OCO để thực hiện các giao dịch này. Bạn xác định một bộ điều kiện giá kích hoạt và giá lệnh cho đợt tăng và một bộ điều kiện khác tương tự cho đợt giảm. Trong giao dịch OCO, bộ điều kiện nào được đáp ứng đầu tiên sẽ được khớp, trong khi bộ điều kiện còn lại sẽ tự động bị hủy bỏ.
Xem xét một số khái niệm đã được thảo luận trước đây trong hướng dẫn này, chúng ta có thể liên hệ việc sử dụng lệnh dừng có điều kiện và OCO với việc ghi nhận lợi nhuận đúng thời điểm, cũng như giảm thiểu rủi ro bằng cách cắt lỗ sớm, ở mức chấp nhận được - mức độ mà bạn đã xác định.
Bên cạnh một số lệnh giao dịch tiên tiến khác khả dụng cho người dùng OKX, những lệnh đã được thảo luận ở trên đủ đáp ứng nhu cầu của hầu hết người dùng mới bắt đầu và nhà giao dịch trung cấp.
Không ngừng tìm hiểu & học tập!
Hướng dẫn này đã giới thiệu cho bạn những thông tin thú vị về giao dịch tiền mã hóa. Với những gì đã học được, bạn sẽ hiểu rõ hơn về thị trường và những biến động của chúng. Nếu bạn quyết định bắt đầu hành trình tiền mã hóa, các công cụ, mẹo và chiến lược được đề cập ở trên sẽ hữu ích cho bạn!
Ngoài ra, điều quan trọng là nhận thức của bạn về những rủi ro liên quan đến giao dịch tiền mã hóa. Thị trường tiền mã hóa rất biến động so với cổ phiếu hoặc chứng khoán truyền thống - và điều đó đồng nghĩa với nguy cơ mất mát tăng cao. Như bất kỳ nhà giao dịch thành công nào cũng sẽ nói với bạn, quản lý rủi ro đúng cách và chiến lược thoát ra là chìa khóa quan trọng.
OKX cung cấp nhiều tài liệu giáo dục bổ sung để bạn tiếp tục con đường học tập. Với tính năng Giao dịch Mô phỏng của chúng tôi, bạn có thể áp dụng những kiến thức học được từ hướng dẫn giao dịch tiền mã hóa dành cho người mới bắt đầu này mà không lo rủi ro mất tiền thật.
Bạn vẫn chưa gia nhập cộng đồng OKX? Hãy đăng ký để bắt đầu.
© 2025 OKX. Bài viết này có thể được sao chép hoặc phân phối toàn bộ, hoặc trích dẫn các đoạn không quá 100 từ, miễn là không sử dụng cho mục đích thương mại. Mọi bản sao hoặc phân phối toàn bộ bài viết phải ghi rõ: “Bài viết này thuộc bản quyền © 2025 OKX và được sử dụng có sự cho phép.” Nếu trích dẫn, vui lòng ghi tên bài viết và nguồn tham khảo, ví dụ: “Tên bài viết, [tên tác giả nếu có], © 2025 OKX.” Một số nội dung có thể được tạo ra hoặc hỗ trợ bởi công cụ trí tuệ nhân tạo (AI). Không được chỉnh sửa, chuyển thể hoặc sử dụng sai mục đích bài viết.
Bài viết liên quan
Xem thêm
Giải thích về công cụ phái sinh Bitcoin: Hợp Đồng Futures Kỳ Hạn, Futures Vĩnh Cửu và Quyền Chọn
Phái sinh là chứng khoán hoặc hợp đồng có thể giao dịch với giá trị phụ thuộc vào tài sản cơ sở. Trong hầu hết trường hợp đối với công cụ phái sinh tiền mã hoá, tài sản cơ sở là Bitcoin (BTC), hoặc các loại tiền mã hóa hàng đầu khác.
Nói chung, phái sinh là công cụ tài chính phức tạp, thường có rủi ro cao, hữu ích cho việc quản lý rủi ro thông qua phòng ngừa rủi ro.
Phái sinh truyền thống
Trong khi những thị trường truyền thống đã sử dụng nhiều hình thức phái sinh khác nhau trong hàng nghìn năm, thì các hình thức hiện đại của giao dịch phái sinh có thể bắt nguồn từ những năm 1970 và 1980, khi Sở giao dịch hàng hóa Chicago (CME) và Hội đồng thương mại Chicago (CBOT) giới thiệu hợp đồng futures kỳ hạn.
Các loại công cụ phái sinh phổ biến nhất bao gồm hợp đồng tương lai, hợp đồng kỳ hạn và quyền chọn, dựa trên nhiều loại tài sản, bao gồm cổ phiếu, tiền tệ, trái phiếu và hàng hóa. Với số lượng lớn công cụ phái sinh hiện có, rất khó xác định quy mô của thị trường, ước tính từ hàng nghìn tỷ đến hơn một triệu tỷ USD.
Hợp đồng Futures Bitcoin
Trong số những công cụ phái sinh tiền mã hóa, hợp đồng futures Bitcoin là hợp đồng đầu tiên trở nên phổ biến và vẫn được giao dịch nhiều nhất về khối lượng. Hợp đồng tương lai BTCđã được giao dịch trên các nền tảng nhỏ hơn vào đầu năm 2012, nhưng phải đến năm 2014, nhu cầu ngày càng tăng đã thúc đẩy các sàn giao dịch lớn, cụ thể là CME Group Inc và Cboe Global Markets Inc, tham gia.
Hiện nay, hợp đồng futures Bitcoin là một trong những công cụ được giao dịch phổ biến nhất trong ngành, và các sàn giao dịch hàng đầu như OKX ghi nhận khối lượng giao dịch hằng ngày đạt hàng tỷ USD.
Hợp đồng futures Bitcoin là gì?
Hợp đồng futures là thỏa thuận giữa hai bên — thường là hai người dùng trên một sàn giao dịch — để mua và bán tài sản cơ sở (trong trường hợp này là BTC) với mức giá đã thỏa thuận trước (giá kỳ hạn), vào một ngày nhất định trong tương lai.
Mặc dù các nội dung chi tiết hơn có thể khác biệt giữa các sàn giao dịch, nhưng hợp đồng futures về cơ bản vẫn dựa trên nguyên tắc - hai bên đồng ý cố định giá của tài sản cơ sở cho giao dịch trong tương lai.
Để thuận tiện, hầu hết sàn giao dịch không yêu cầu người nắm giữ hợp đồng futures nhận tài sản cơ sở thực tế (chẳng hạn như thùng dầu hoặc vàng miếng) sau khi hợp đồng đáo hạn, mà thay vào đó hỗ trợ thanh toán bằng tiền mặt.
Tuy nhiên, hợp đồng futures Bitcoin được thanh toán vật lý, chẳng hạn như hợp đồng do Bakkt - Sàn Giao Dịch Liên Lục Địa (ICE) cung cấp, đang ngày càng phổ biến, vì việc chuyển đổi Bitcoin thực sự có thể được thực hiện tương đối dễ dàng so với hầu hết các loại hàng hóa.
Hợp đồng futures Bitcoin hoạt động như thế nào?
Hãy cùng tìm hiểu giao dịch hợp đồng futures BTC trên OKX. Trước hết, thị trường tương lai hằng tuần chỉ đơn giản là người nắm giữ hợp đồng đang đặt cược vào giá Bitcoin trong một tuần — OKX cũng cung cấp các khoảng thời gian hai tuần một lần, hằng quý và hai quý một lần cho các hợp đồng tương lai.
Vì vậy, nếu Bitcoin đang giao dịch ở mức 10.000 USD hôm nay và Adam tin rằng giá sẽ cao hơn vào tuần tới, anh ấy có thể mở vị thế mua với tối thiểu một hợp đồng (mỗi hợp đồng BTC trị giá tương đương 100 USD) trên thị trường hợp đồng futures hằng tuần của OKX.
Khi ai đó mua và nắm giữ Bitcoin (mua long), họ đang tin rằng giá sẽ tăng cao hơn, nhưng không thể kiếm được lợi nhuận nếu giá giảm. Bán short, hoặc bán tài sản hôm nay với kỳ vọng giá tài sản sẽ giảm vào ngày mai là cách nhà giao dịch kiếm lời từ việc giá giảm.
Trong ví dụ này, chúng ta sẽ giả định Adam mở 100 hợp đồng vị thế mua (100 x 100 USD = 10.000 USD), thể hiện chung cam kết của Adam là mua 1 BTC vào ngày thanh toán vào tuần tới (15:00 thứ Sáu hằng tuần trên OKX, theo giờ Việt Nam) với mức giá đó - 10.000 USD.
Mặt khác, chúng ta có Robbie, người tin rằng giá Bitcoin sẽ thấp hơn 10.000 USD vào tuần tới và muốn bán short. Robbie cam kết bán 100 hợp đồng, hoặc 1 BTC, vào ngày thanh toán tuần tới với mức giá đã thỏa thuận là 10.000 USD.
Adam và Robbie được kết nối với nhau trên sàn giao dịch và trở thành hai bên ký kết hợp đồng futures: Adam cam kết mua 1 BTC với giá 10.000 USD và Robbie cam kết bán 1 BTC với giá 10.000 USD khi hợp đồng đáo hạn.
Giá Bitcoin một tuần sau, vào ngày thanh toán, sẽ quyết định liệu hai nhà giao dịch này lời hay lỗ.
Một tuần trôi qua và Bitcoin đang giao dịch ở mức 15.000 USD. Điều này có nghĩa là Adam, người đồng ý mua 1 BTC với giá 10.000 USD, thu được lợi nhuận từ hợp đồng của mình, kiếm được 5.000 USD. Adam, như đã thỏa thuận, chỉ cần trả 10.000 USD cho 1 BTC, anh ta có thể bán 1 BTC ngay lập tức với giá trị thị trường hiện tại là 15.000 USD.
Mặt khác, Robbie mất 5.000 USD vì phải bán 1 BTC của mình với giá đã thỏa thuận là 10.000 USD, mặc dù hiện tại BTC có giá 15.000 USD.
Tùy thuộc vào tài sản Adam và Robbie đã sử dụng, OKX thanh toán hợp đồng bằng stablecoin Tether (USDT) hoặc BTC, ghi có vào tài khoản của Adam hoặc Robbie với lãi lỗ đã thực hiện.
Vì hợp đồng tương lai phản ánh kỳ vọng của nhà đầu tư, nên các chỉ báo như Tỷ lệ Long/Short BTC có thể cung cấp cái nhìn tóm lược về tâm lý chung. Tỷ lệ Long/Short BTC, so sánh tổng số người dùng có vị thế mua với người dùng có vị thế bán, trong cả hợp đồng tương lai và hợp đồng hoán đổi vĩnh cửu.
Khi tỷ lệ là 1, số lượng người đang nắm giữ vị thế mua và bán bằng nhau (tâm lý thị trường trung lập). Tỷ lệ cao hơn 1 (nhiều vị thế mua hơn so với vị thế bán) cho thấy kỳ vọng thị trường tăng giá, trong khi tỷ lệ thấp hơn 1 (nhiều vị thế bán hơn vị thế mua) cho thấy kỳ vọng thị trường giảm giá.
Tại sao mọi người mua và bán BTC thông qua hợp đồng tương lai?
Tại sao người dùng lại tham gia hợp đồng tương lai để mua hoặc bán Bitcoin thay vì giao dịch BTC trực tiếp trên thị trường giao ngay? Nhìn chung, câu trả lời cho điều này là quản lý rủi ro và đầu cơ.
Quản lý rủi ro
Hợp đồng tương lai từ lâu đã được sử dụng bởi những người nông dân đang tìm cách giảm thiểu rủi ro và quản lý dòng tiền bằng cách đảm bảo nhận được cam kết về sản phẩm của mình trước thời hạn, với mức giá đã thỏa thuận trước. Vì sản phẩm nông nghiệp có thể mất thời gian chuẩn bị nên nông dân muốn tránh sự biến động giá thị trường và những điều không chắc chắn trong tương lai.
Sự biến động và thay đổi giá của Bitcoin cũng đòi hỏi việc chủ động quản lý rủi ro, đặc biệt đối với những người dựa vào tài sản kỹ thuật số để kiếm nguồn thu nhập đều đặn.
Doanh thu của thợ đào phụ thuộc vào giá Bitcoin và chi phí hằng tháng của họ. Trong khi giá Bitcoin có thể biến động dữ dội mỗi ngày, chi phí phần lớn vẫn cố định, gây khó khăn cho việc dự đoán chắc chắn thu nhập.
Hơn nữa, sự cạnh tranh ngày càng gia tăng trong lĩnh vực khai thác coin tạo ra những thách thức mới không liên quan đến giá, chẳng hạn như dư thừa phần cứng do độ khó tăng lên. Cách duy nhất để thợ đào tiếp tục hoạt động trong môi trường như vậy với rủi ro tối thiểu là phòng ngừa rủi ro bằng các công cụ phái sinh như hợp đồng tương lai.
Đầu cơ
Tuy nhiên, quản lý rủi ro hoặc phòng ngừa rủi ro khác với đầu cơ, đây cũng là một trong những yếu tố chính thúc đẩy giao dịch hợp đồng tương lai Bitcoin. Vì các nhà giao dịch và đầu cơ muốn kiếm lời từ biến động giá theo cả hai hướng (lên hoặc xuống), nên họ cần có khả năng đặt cược theo từng hướng — mua long hoặc bán short.
Hợp đồng tương lai giúp người dùng bi quan tác động lên tâm lý thị trường, một hiện tượng được Ngân hàng Dự trữ Liên bang San Francisco thảo luận chi tiết trong nghiên cứu của mình với tiêu đề Cách Giao Dịch Hợp Đồng Tương Lai Thay Đổi Giá Bitcoin.
Cuối cùng, hợp đồng tương lai Bitcoin phổ biến vì cho phép sử dụng đòn bẩy, trong đó nhà giao dịch có thể mở vị thế lớn hơn số tiền nạp của mình, miễn là họ duy trì tỷ lệ ký quỹ hợp lý — do sàn giao dịch xác định. Việc sử dụng đòn bẩy không làm thay đổi bất kỳ điều kiện nào liên quan đến công cụ phái sinh và chỉ được dùng để tăng cường rủi ro cũng như phần thưởng.
Khi thị trường tăng giá, hợp đồng tương lai tăng giá trị và có thể bán với giá cao hơn giá giao ngay, và ngược lại. Sự chênh lệch này, được gọi là cơ sở, là chỉ báo hữu ích khác nhằm đánh giá tâm lý thị trường.
Khi cơ sở dương (giá tăng), nghĩa là giá hợp đồng tương lai cao hơn giá giao ngay thực tế. Khi cơ sở âm (giá giảm), điều đó cho thấy giá hợp đồng tương lai thấp hơn giá giao ngay.
Hợp đồng tương lai vĩnh cửu hoặc hoán đổi vĩnh cửu BTC
Ngoài hợp đồng tương lai tiêu chuẩn đã thảo luận ở trên, thị trường Bitcoin cũng hỗ trợ hợp đồng hoán đổi vĩnh cửu, là hợp đồng tương lai không có ngày đáo hạn.
Vì không có ngày thanh toán nên cả hai bên đều không phải mua hoặc bán. Thay vào đó, người dùng được phép giữ vị thế ở trạng thái chờ khớp miễn là tài khoản của họ có đủ BTC (tiền ký quỹ) để thực hiện.
Tuy nhiên, trái ngược với hợp đồng tương lai tiêu chuẩn có giá của hợp đồng và tài sản cơ sở dần tương đương nhau khi hợp đồng đáo hạn, hợp đồng vĩnh cửu không có ngày tham chiếu như vậy trong tương lai. Hợp đồng tương lai vĩnh cửu hoặc hoán đổi vĩnh cửu sử dụng cơ chế khác để hợp nhất giá định kỳ, gọi là tỷ lệ funding.
Mục đích của tỷ lệ funding là nhằm giữ cho giá hợp đồng phù hợp với giá giao ngay của tài sản cơ sở, tránh độ sai lệch lớn.
Cần lưu ý rằng tỷ lệ funding là khoản phí được thỏa thuận giữa hai bên trong hợp đồng (các bên mua và bán) — không phải phí do sàn giao dịch thu.
Ví dụ, nếu giá trị của hợp đồng vĩnh cửu tiếp tục tăng, tại sao những người bán short (thuộc bên bán) lại tiếp tục giữ một hợp đồng chờ khớp vô thời hạn? Tỷ lệ funding giúp cân bằng tình huống như trên. Tỷ lệ funding tự thay đổi và do thị trường xác định.
Hợp đồng hoán đổi vĩnh cửu BTC hoạt động như thế nào?
Ví dụ: nếu hợp đồng hoán đổi vĩnh cửu được giao dịch ở mức 9.000 USD nhưng giá giao ngay của BTC là 9.005 USD, tỷ lệ funding sẽ âm (để bù đắp chênh lệch giá). Tỷ lệ funding âm có nghĩa là người nắm giữ vị thế bán phải trả tiền cho người nắm giữ vị thế mua.
Ngược lại, nếu giá của hợp đồng cao hơn giá giao ngay, tỷ lệ funding sẽ dương — người nắm giữ hợp đồng vị thế mua phải trả tiền cho người nắm giữ hợp đồng vị thế bán.
Trong cả hai trường hợp này, tỷ lệ funding thúc đẩy việc mở vị thế mới, từ đó có thể đưa giá hợp đồng đến gần hơn với giá giao ngay.
Các khoản thanh toán tỷ lệ funding được thực hiện 8 giờ một lần trên hầu hết sàn giao dịch, bao gồm cả OKX, miễn là người nắm giữ hợp đồng giữ vị thế của mình ở trạng thái chờ khớp. Mặt khác, lãi & lỗ được ghi nhận tại thời điểm thanh toán hằng ngày và được tự động ghi có vào tài khoản của chủ sở hữu.
Dữ liệu tỷ lệ funding, hiển thị như bên dưới, có thể được sử dụng để nhanh chóng đánh giá xu hướng và hiệu suất của thị trường trong bất kỳ khoảng thời gian nào. Một lần nữa, tỷ lệ funding dương cho thấy thị trường nhìn chung tăng giá — giá hợp đồng hoán đổi cao hơn giá giao ngay. Tỷ lệ funding âm cho thấy tâm lý giảm giá, nghĩa là giá hợp đồng hoán đổi thấp hơn giá giao ngay.
Quyền chọn Bitcoin
Giống như hợp đồng tương lai Bitcoin, quyền chọn cũng là sản phẩm phái sinh theo dõi giá Bitcoin theo thời gian. Tuy nhiên, không giống như hợp đồng tương lai tiêu chuẩn — trong đó hai bên đồng ý về ngày và giá để mua hoặc bán tài sản cơ sở — với quyền chọn, bạn thực sự mua “quyền chọn” hoặc quyền mua hoặc bán tài sản ở một mức giá đã định trong tương lai.
Mặc dù quyền chọn tiền mã hóa ra đời trễ hơn so với hợp đồng tương lai, nhưng trong tháng này, quyền chọn Bitcoin đã đạt mức cao nhất mọi thời đại là hơn 1 tỷ USD tính theo Hợp đồng mở (OI). OI biểu thị tổng giá trị (thường là USD) của các hợp đồng quyền chọn hiện chưa thanh toán. Hợp đồng mở ngày càng tăng thường cho thấy dòng vốn mới đổ vào thị trường.
Quyền chọn mua và Quyền chọn bán
Có hai loại hợp đồng quyền chọn, quyền chọn mua và quyền chọn bán. Quyền chọn mua cung cấp cho chủ sở hữu quyền mua tài sản cơ sở vào một ngày đã định (đáo hạn) và quyền chọn bán cho chủ sở hữu quyền bán tài sản đó. Mỗi quyền chọn, tùy thuộc vào các điều kiện liên quan, có giá thị trường, được gọi là phí quyền chọn.
Hợp đồng quyền chọn cũng có hai loại, kiểu Mỹ và kiểu châu Âu. Quyền chọn kiểu Mỹ có thể được thực hiện - nghĩa là người nắm giữ mua hoặc bán - vào bất kỳ thời điểm nào trước ngày đáo hạn, trong khi quyền chọn kiểu Châu Âu chỉ có thể được thực hiện vào ngày đáo hạn. OKX hỗ trợ quyền chọn kiểu châu Âu.
Sở hữu quyền chọn có nghĩa là nếu người nắm giữ quyết định không thực hiện quyền mua hoặc bán của họ vào ngày đáo hạn, thì hợp đồng sẽ mất hiệu lực. Người nắm giữ không cần phải thực hiện quyền mua hoặc bán, nhưng họ sẽ mất phí quyền chọn — mức giá mà họ đã trả cho hợp đồng.
Quyền chọn cũng được thanh toán bằng tiền mặt để thuận tiện giao dịch, nhưng tồn tại những rủi ro rất khác so với hợp đồng tương lai. Với hợp đồng tương lai, không có giới hạn rủi ro và phần thưởng đối với một trong hai bên giao dịch (giá Bitcoin có thể biến động theo mọi hướng trước khi thanh toán). Nhưng với quyền chọn, người mua có tiềm năng lợi nhuận không giới hạn và tổn thất hạn chế, trong khi người bán quyền chọn có tổn thất tiềm ẩn không giới hạn và lợi nhuận rất hạn chế (theo như giải thích bên dưới).
Hợp đồng quyền chọn Bitcoin hoạt động như thế nào?
Nếu Bitcoin đang giao dịch ở mức 10.000 USD ngày hôm nay và lần này, Robbie tin rằng giá sẽ cao hơn vào một ngày nhất định trong tương lai (giả sử một tháng sau), anh ấy có thể mua một quyền chọn mua. Quyền chọn mua của Robbie có giá thực hiện (giá mà BTC có thể được mua trong tương lai) là 10.000 USD trở xuống.
Nếu một tháng sau Bitcoin giao dịch ở mức 15.000 USD, Robbie có thể thực hiện quyền chọn mua của mình và mua Bitcoin với giá 10.000 USD để kiếm lợi nhuận ngay lập tức. Ngược lại, nếu sau một tháng Bitcoin giao dịch ở mức 9,000 USD, Robbie có thể để quyền chọn của mình hết hiệu lực.
Tuy nhiên, chúng ta chưa xem xét phí quyền chọn trong cả hai trường hợp này. Phí quyền chọn là số tiền Robbie sẽ trả để mua quyền chọn mua — giá thị trường của quyền chọn. Nếu phí quyền chọn là 1.500 USD, Robbie sẽ trả 1.500 USD hôm nay để có quyền mua Bitcoin với giá 10.000 USD một tháng sau đó.
Điều này có nghĩa là, đối với Robbie, giá hòa vốn thực sự là 10.000 USD + 1.500 USD = 11.500 USD — vì vậy Robbie cần BTC cao hơn 11.500 USD để kiếm được lợi nhuận. Nếu Robbie để quyền chọn của mình hết hiệu lực, anh ta sẽ chỉ mất phí quyền chọn 1.500 USD.
Vì vậy, trên thực tế, trong khi tiềm năng kiếm lời của Robbie là không giới hạn (hoặc chỉ bị giới hạn bởi giá Bitcoin), tổn thất của Robbie bị giới hạn bởi phí quyền chọn mà anh đã trả. Trong bất kỳ trường hợp nào, Robbie cũng không thể chịu lỗ nhiều hơn phí quyền chọn trong hợp đồng này.
Tiếp đến là Adam, người tin rằng giá Bitcoin sẽ giảm trong tháng tới. Adam có thể mua một quyền chọn bán với giá thực hiện là 10.000 USD. Điều này nghĩa là, Adam sẽ có quyền chọn bán Bitcoin với giá 10.000 USD vào tháng sau, bất kể giá giao ngay là bao nhiêu.
Sau một tháng, nếu Bitcoin được giao dịch thấp hơn 10.000 USD, giả sử ở mức 8.000 USD, Adam sẽ kiếm được lợi nhuận bằng cách thực hiện quyền chọn của mình - bán BTC với giá cao hơn 2.000 USD so với giá thị trường. Nếu BTC đang giao dịch cao hơn 10.000 USD, anh ấy có thể để quyền chọn của mình hết hiệu lực.
Adam cũng sẽ phải trả phí quyền chọn để mua quyền chọn này, và giống như Robbie, phí quyền chọn cũng là số tiền tối đa mà anh ấy mạo hiểm trong hợp đồng này.
Mặt khác, chúng ta có những người bán quyền chọn hoặc người viết hợp đồng, là đối tác của Robbie và Adam và đã đồng ý bán cho họ quyền chọn mua cũng như quyền chọn bán tương ứng. Về cơ bản, người bán quyền chọn hứa hẹn sẽ bán và mua BTC theo yêu cầu, để đổi lấy phí quyền chọn do Robbie và Adam chi trả.
Xét về rủi ro, người bán quyền chọn có lợi nhuận bị giới hạn bởi phí quyền chọn mà họ tính, nhưng tổn thất tiềm ẩn thì không giới hạn, vì họ sẽ phải mua hoặc bán BTC nếu thực hiện quyền chọn, bất kể chênh lệch giữa giá giao ngay và giá thực hiện là bao nhiêu. Điều này có thể được giải thích thêm thông qua chế độ xem Thị Trường Quyền Chọn Bitcoin OKX bên dưới.
Quyền chọn mua và quyền chọn bán có ngày đáo hạn vào 25/09/2020 được hiển thị trong biểu đồ trên. Vòng tròn màu xanh biểu thị các hợp đồng quyền chọn có giá thực hiện là 11.000 USD, nghĩa là người nắm giữ quyền chọn mua cho hợp đồng này sẽ có thể mua Bitcoin với giá 11.000 USD vào ngày 25/09, trong khi người nắm giữ quyền chọn bán sẽ có thể bán Bitcoin với giá tương tự. Các vòng tròn màu xanh lá cây và màu đỏ biểu thị giá đánh dấu, đây là chỉ báo dựa trên giá trị trung bình về định giá thị trường, trong khi dữ liệu “Bid1” và “Ask1” phản ánh giá chào bán hiện tại của thị trường.
Nếu hôm nay Robbie mua quyền chọn mua này, anh ấy sẽ trả giá chào bán tốt nhất – là $1.373,08 trong ảnh chụp màn hình phía trên – đây là phí quyền chọn để Robbie có quyền mua Bitcoin ở mức $11.000 vào ngày 25/09. Tương tự, Adam sẽ trả 2.712,90 USD để mua quyền chọn bán của mình để có quyền bán Bitcoin với giá 11.000 USD vào ngày 25/09.
Sự khác biệt về phí quyền chọn này thể hiện tâm lý thị trường, trong đó đối tác đồng ý mua Bitcoin của Adam tin rằng đó là phi vụ cá cược rủi ro hơn so với bên đồng ý bán cho Robbie.
Hợp Đồng Mở Theo Giá Thực Hiện là dữ liệu có thể cho thấy triển vọng của thị trường ngay lập tức, thể hiện trong biểu đồ dưới đây.
Biểu đồ này hiển thị giá trị (tính bằng BTC) của quyền chọn chưa đáo hạn (quyền chọn mua + quyền chọn bán) ở các mức giá thực hiện khác nhau. Bạn có thể thấy hầu hết nhà giao dịch đều có hợp đồng quyền chọn với giá thực hiện là 10.125 USD, tiếp đến là 7.250 USD và 11.250 USD. Dữ liệu này nhấn mạnh ba mức giá thực hiện phổ biến nhất, đang áp dụng đối với Bitcoin — và khoảng giá dự kiến trong tương lai gần.
Tại sao mọi người mua và bán BTC thông qua hợp đồng quyền chọn?
Hợp đồng quyền chọn, giống như hợp đồng tương lai, cũng là công cụ quản lý rủi ro, nhưng có phần linh hoạt hơn vì không đòi hỏi người mua thực hiện bất kỳ nghĩa vụ nào.
Một lần nữa, chúng ta có thể thảo luận về thợ đào Bitcoin, bên hưởng lợi tiềm năng của những hợp đồng này, nơi họ có thể mua quyền chọn bán nhằm đảm bảo tỷ lệ nhất định cho BTC đã khai thác trong tương lai. Tuy nhiên, không giống như hợp đồng tương lai khi thợ đào có nghĩa vụ bán BTC của mình bất kể với mức giá bao nhiêu, trong hợp đồng quyền chọn, họ có thể chọn không bán nếu giá Bitcoin tăng đáng kể.
Đầu cơ vẫn là lý do khác cho việc sử dụng quyền chọn, bởi chúng cho phép nhà giao dịch thận trọng đặt cược với số tiền rủi ro nhỏ hơn nhiều (phí quyền chọn) so với hợp đồng tương lai.
Công cụ phái sinh và độ uy tín của Bitcoin
Công cụ phái sinh như hợp đồng tương lai và quyền chọn hỗ trợ xác định giá của tài sản cơ sở — quá trình xác định giá của thị trường — bằng cách cung cấp cho thị trường những công cụ cần thiết để thể hiện tâm lý thị trường. Chẳng hạn, vì không có công cụ phái sinh, nhà đầu tư Bitcoin phần lớn phải mua và nắm giữ chính lượng Bitcoin đó, điều này đã gây ra bong bóng Bitcoin vào năm 2017, khi giá tăng vọt lên mức cao nhất mọi thời đại.
Chỉ sau khi CME và Cboe ra mắt hợp đồng tương lai Bitcoin, những người bán short trên thị trường mới có thể làm vỡ bong bóng.
Dù sự sụp đổ sau đó và “mùa đông tiền mã hóa” năm 2018 đã tác động mạnh lên thị trường, nó cũng thúc đẩy sự tăng trưởng và phát triển, khi giá cả ổn định, cho phép công nghệ và sự chấp nhận một lần nữa trở lại vị thế hàng đầu.
Trong khi đó, việc ra mắt công cụ phái sinh được quản lý, chẳng hạn như Quyền chọn Bitcoin của Bakkt, đang giúp hợp pháp hóa không gian tiền mã hóa và thu hút nhà đầu tư tổ chức.
Cuối cùng, để Bitcoin trở thành loại tài sản được chấp nhận rộng rãi, nhiều người cho rằng cần có thị trường giao dịch minh bạch, khó bị thao túng.
Để đạt được điều này sẽ cần một dòng vốn mới, tăng tính thanh khoản, giảm biến động, quá trình hình thành giá tự nhiên và sự tin tưởng của các nhà đầu tư tổ chức quy mô lớn. Mỗi sản phẩm phái sinh chất lượng đều có khả năng đưa Bitcoin đến gần hơn với việc được hợp pháp hóa.
OKX Insights trình bày báo cáo phân tích thị trường, tính năng chuyên sâu và tin tức chọn lọc từ những chuyên gia tiền mã hóa.
Cách sử dụng Bot giao dịch tiền mã hóa của OKX
Cách giao dịch lô tiền mã hóa trên Thị trường Liquid của OKX
Crypto TradingView: Hướng dẫn giao dịch bằng TradingView
Chiến lược giao dịch hợp đồng futures crypto tốt nhất
